- Trending Now:
പ്രതിസന്ധിയില് മത്സ്യബന്ധന മേഖല
പ്രധാന വേനല്ക്കാല മാസങ്ങളിലെ കോവിഡ് ലോക്ക്ഡൗണ് കാരണം ബിസിനസ്സ് മന്ദഗതിയില് തുടരുന്നതിനാല് രാജ്യത്തെ മത്സ്യബന്ധന മേഖല തുടര്ച്ചയായ രണ്ടാം വര്ഷവും നഷ്ടം നേരിടുന്നുവെന്ന് ഓണ്ലൈന് മാധ്യമമായ 'ദി പ്രിന്റ്' റിപ്പോര്ട്ട് ചെയ്തു.
ലോക്ക്ഡൗണ് കാരണം ഡിമാന്ഡിലെ ഇടിവും വിലക്കുറവും കൂടാതെ രാജ്യത്തിന്റെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഇരു തീരങ്ങളിലും ചുഴലിക്കാറ്റ് നാശനഷ്ടം വരുത്തിവച്ചതും, ഒപ്പം ഇന്ധനം, ഗതാഗതം തുടങ്ങിയവയുടെ വിലയും ചെലവും വര്ദ്ധിച്ചത് മേഖലയെ ഏറ്റവും കൂടുതല് ബാധിച്ചത്.
''കടലിലേക്കുള്ള ഓരോ യാത്രയ്ക്കും ഇന്ധനം, വല, ഐസ് എന്നിവയുടെ ചെലവ് മാത്രം ഒരു ബോട്ടിന് 30,000-40,000 രൂപ വരെയാകും,'' മഹാരാഷ്ട്രയിലെ മത്സ്യത്തൊഴിലാളി സംഘടന സെക്രട്ടറി കിരണ് കോലി പറഞ്ഞു.
ചെലവ് കഴിഞ്ഞു വെറും 5,000 മുതല് 7000 രൂപയാണ് കിട്ടുക. അതേസമയം, ഇന്ധനത്തിന്റെയും മറ്റ് സാധനസാമഗ്രികളുടെയും വില ദിനംപ്രതി വര്ദ്ധിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നത് ഈ മേഖലയ്ക്ക് കോടിക്കണക്കിന് നഷ്ടമുണ്ടാക്കുന്നു, ''കോലി കൂട്ടിച്ചേര്ത്തു. ദേശീയ ലോക്ക്ഡൗണ്, കാലാനുസൃതമല്ലാത്ത മഴ, ചുഴലിക്കാറ്റ് എന്നിവ കാരണം കഴിഞ്ഞ വര്ഷം മത്സ്യത്തൊഴിലാളികള്ക്ക് കനത്ത നഷ്ടം നേരിടേണ്ടിവന്നു. കഴിഞ്ഞ വര്ഷത്തെ നഷ്ടം കുറഞ്ഞത് 1,000 കോടി രൂപയെങ്കിലും വരും. പക്ഷേ സംസ്ഥാന സര്ക്കാര് ഞങ്ങള്ക്ക് നഷ്ടപരിഹാരം നല്കിയത് വെറും 65 കോടി രൂപയാണ്. മത്സ്യം വിറ്റു ഉപജീവനം നടത്തുന്ന ധാരാളം സ്ത്രീകള്ക്ക് കടം വീട്ടാന് സ്വര്ണ്ണവും മറ്റ് ആഭരണങ്ങളും പണയം വയ്ക്കേണ്ടിവന്നു. ഓരോ മത്സ്യബന്ധന കുടുംബത്തിനും സംസ്ഥാന സര്ക്കാര് 25,000 രൂപയെങ്കിലും നല്കണം.
പുതിയ കോവിഡ് ലോക്ക്ഡൗണ് നിയമങ്ങള് പ്രകാരം, മൊത്ത മത്സ്യ വിപണികളിലെ ബിസിനസ്സ് രാവിലെ 11 വരെ പരിമിതപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു. തിരക്ക് കുറയുന്നതോടെ വിപണിയിലെ ബിസിനസ്സ് നേരത്തേ നിര്ത്തലാക്കുന്നു. ഈ നിയന്ത്രണം മുംബൈയിലെ തീരപ്രദേശങ്ങളില് നിന്നും കൊങ്കണ് മേഖലയിലേക്ക് മത്സ്യ ലോഡ് വിതരണത്തെ തടസ്സപ്പെടുത്തി, ഇത് ഡിമാന്ഡിലും വിലയിലും ഇടിവുണ്ടാക്കി. ഇനിയൊരു ലോക്ക്ഡൗണ് ഉണ്ടായാല് മൊത്ത വിപണികളിലെ വ്യാപാര സമയം എല്ലാ ദിവസവും ഉച്ചയ്ക്ക് 2 മണി വരെ വര്ദ്ധിപ്പിക്കണമെന്ന് തൊഴിലാളികള് പറഞ്ഞു.
''ഈ കച്ചവട നിയന്ത്രണങ്ങള് കോവിഡിനെക്കാള് മോശമാണ്. മുന്പ് വന്കിട കച്ചവടക്കാര് മീന് എത്തുമ്പോള് തന്നെ കടല്ത്തീരത്തെ തുറമുഖങ്ങളില് എത്തിച്ചേരും. ശേഷം ലേലം പിടിച്ച മീന് അടുത്ത 2-3 മണിക്കൂറിനുള്ളില് കടല്ത്തീര ഇതര വിപണികളിലേക്കും ഒടുവില് ഗ്രാമങ്ങളിലെയും പട്ടണങ്ങളിലെയും പ്രാദേശിക വിപണികളിലെയും കൊണ്ടുപോകുമായിരുന്നു''. മുംബൈയിലെ മത്സ്യത്തൊഴിലാളി സംഘര്ഷ സമിതിയുടെ പ്രതിനിധി പ്രഫുല് ഭോയര് പറഞ്ഞു.
''ഇപ്പോള്, പ്രധാന വിപണികള് രാവിലെ 11 ന് ശേഷം അടയ്ക്കുന്നു, ഇത് വന്കിട കച്ചവടക്കാരെ വിപണിയിലേക്ക് വരുന്നതിന് തടസ്സം സൃഷ്ടിക്കുന്ന.സാധാരണയായി അതേ ദിവസം തന്നെ പുതിയ മത്സ്യം വില്ക്കുന്നു. അത്കൊണ്ട് തന്നെ ഭൂരിഭാഗം മത്സ്യത്തൊഴിലാളികള്ക്കും വ്യാപാരികള്ക്കും മീന് സംഭരിക്കുന്നതിനുള്ള ഫ്രീസര് സൗകര്യമില്ല.''അദ്ദേഹം കൂട്ടിച്ചേര്ത്തു.
കടല്ത്തീരമല്ലാത്ത നഗരങ്ങളിലെ മറ്റ് മത്സ്യക്കച്ചവടക്കാര്ക്കും ഇതേ അവസ്ഥയാണ്. ചരക്ക് കൂലി വര്ദ്ധിപ്പിച്ചത് കാര്യങ്ങള് കൂടുതല് വഷളാക്കി.
''എല്ലാ പ്രാദേശിക ചടങ്ങുകളും ആഘോഷങ്ങളും നിര്ത്തിവെച്ചിരിക്കുകയാണ്. ഇത് ഡിമാന്ഡിനെ ബാധിച്ചു. ധാബകളിലും റെസ്റ്റോറന്റുകളിലും അവസ്ഥ ഇത് തന്നെ. ധാബകളും റെസ്റ്റോറന്റുകളും തുറക്കുന്നത് വരെ ബിസിനസ്സ് മന്ദഗതിയിലാകും. ', മഹേഷ് കോലി പറഞ്ഞു
''ഞങ്ങള് എങ്ങനെയെങ്കിലും മത്സ്യം പ്രാദേശിക വിപണികളിലേക്ക് കൊണ്ടുവന്ന് ചില്ലറ വിലയ്ക്ക് വില്ക്കുകയാണെങ്കില്പ്പോലും ഗതാഗതച്ചെലവ് പോലും ഞങ്ങള്ക്ക് വീണ്ടെടുക്കുനാവില്ല', അദ്ദേഹം കൂട്ടിച്ചേര്ത്തു. ''ഇപ്പോള് ഒരു കിലോയ്ക്ക് 100 രൂപ വിലമതിക്കുന്ന മത്സ്യം കിലോയ്ക്ക് 25-50 രൂപയ്ക്ക് ആളുകള്ക്ക് വാങ്ങാമെന്ന സ്ഥിതിയാണ്. അതിനാല് വ്യാപാരികള് ബിസിനസ്സ് നിയന്ത്രിക്കുകയോ നിര്ത്തുകയോ ചെയ്തു. മുംബൈ തുറമുഖങ്ങളില് ഇപ്പോള് മത്സ്യം വില്ക്കുന്നത് പത്തിലൊന്നായി ചുരുങ്ങിയിരിക്കുന്നു.
''കൂടാതെ ഉപഭോക്തൃ വരുമാനവും കുറഞ്ഞു,'' അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ''എന്തുകൊണ്ടാണ് ആരും ഇപ്പോള് ബോംബെ ഡക്ക് പോലുള്ള വിലയേറിയ മത്സ്യം വാങ്ങുന്നില്ല?. അതിനാല് തന്നെ ഡിമാന്ഡും വിലയും ഗണ്യമായി കുറഞ്ഞു. '
കിഴക്കന് തീരത്തും മറ്റ് സംസ്ഥാനങ്ങളിലും മത്സ്യബന്ധന മേഖലയിലെ സാധ്യതകള് ലോക്ക്ഡൗണ് കുറച്ചു.
വാണിജ്യ സ്ഥാപനങ്ങള് ലോക്ക്ഡൗണ് മൂലം അടച്ചിട്ടിരിക്കുന്നത് തങ്ങളുടെ ബിസിനസിനെ സാരമായി ബാധിച്ചിട്ടുണ്ടെന്ന് തമിഴ്നാട്ടിലെ നാഷണല് ഫിഷ് വര്ക്കേഴ്സ് ഫോറം (എന്എഫ്എഫ്) വൈസ് ചെയര്പേഴ്സണ് ഡോ. കുമാരവേലു പറഞ്ഞു.
'' റെസ്റ്റോറന്റുകളും മാര്ക്കറ്റുകളുമാണ് മത്സ്യത്തൊഴിലാളികള്ക്ക് പ്രധാന വരുമാന മാര്ഗം സൃഷ്ടിക്കാന് കഴിയുന്ന ഇടം, അവ ലോക്ക്ഡൗണ് കാരണം അടച്ചിരിക്കുകയുമാണ്,'' അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.
ആഴക്കടല് മത്സ്യബന്ധനത്തിന് വാര്ഷിക വിലക്ക് മേഖലയെ കൂടുതല് മോശം അവസ്ഥയിലാക്കിയെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. കിഴക്കന് തീരത്ത് ഏപ്രില് 15 മുതല് ജൂണ് 14 വരെയും പടിഞ്ഞാറന് തീരത്ത് എല്ലാ വര്ഷവും ജൂണ് 1, ജൂലൈ 31 വരെയും ഇന്ത്യ വാര്ഷിക വിലക്ക് ഏര്പ്പെടുത്തുന്നു. ഈ വര്ഷം കിഴക്കന് തീരത്തെ ഏപ്രില് 15 മുതല് മെയ് 31 വരെയും പടിഞ്ഞാറന് തീരത്ത് ജൂണ് 15 മുതല് ജൂലൈ 31 വരെയും മത്സ്യബന്ധന മന്ത്രാലയം മീന്പിടുത്തം നിരോധിച്ചു.
മണ്സൂണ് നിരോധനത്തെത്തുടര്ന്ന് സ്ഥിതി രൂക്ഷമായി. മത്സ്യബന്ധനത്തെ ആശ്രയിക്കുന്ന സംസ്ഥാനത്തെ 48 ലക്ഷം ആളുകള് രണ്ടുമാസത്തിലേറെയായി പാടുപെടുകയാണ്, ''അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ''ചെന്നൈയിലെ പ്രധാന മത്സ്യ വിപണിയായ കാസിമേഡുവില് ഞായറാഴ്ചകളില് 150-200 ടണ് മത്സ്യവും, 100-150 ടണ് മത്സ്യങ്ങള് പ്രവൃത്തിദിവസങ്ങളില് വന്നിരുന്ന സ്ഥാനത്ത് ഇപ്പോള് അത് 50-80 ടണ്ണില് താഴെയായി. '
പ്രാദേശിക വിപണികളിലെ ജനപ്രിയ ഉല്പന്നങ്ങളും പെട്ടെന്നുള്ളതും വന്തോതില് വിലയിടിവിന് സാക്ഷ്യം വഹിച്ചു. 600-650 രൂപയില് നിന്ന് ചെമ്മീനിന്റെ നിരക്ക് കിലോഗ്രാമിന് 150 രൂപ കുറഞ്ഞു, ''അദ്ദേഹം കൂട്ടിച്ചേര്ത്തു.
അയല്സംസ്ഥാനമായ ആന്ധ്രാപ്രദേശിലെ മത്സ്യത്തൊഴിലാളികളും സമാനമായ സ്ഥിതിയിലാണ്.
തീരദേശ, ഉള്നാടന് പ്രദേശങ്ങളില് നിന്നുള്ള വിപണന വിതരണ ശൃംഖല തകരാറിലായതായി കൃഷ്ണ ജില്ലയിലെ മത്സ്യത്തൊഴിലാളി വിജയ് റെഡ്ഡി പറഞ്ഞു. പ്രധാന മെട്രോ നഗരങ്ങളായ ദില്ലിയിലെ വിപണികളിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം നിയന്ത്രിച്ചിരിക്കുന്നതിനാല് സംസ്ഥാനത്തെ മത്സ്യത്തൊഴിലാളികള്ക്ക് ബിസിനസിന്റെയും ഡിമാന്റിന്റെയും അഭാവം മൂലം ധാരാളം നഷ്ടം സംഭവിച്ചു.
ദില്ലി, പഞ്ചാബ് വിപണികളിലെ ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായ ഇനങ്ങളിലൊന്നാണ് പങ്കാസിയ അല്ലെങ്കില് ബാസ, എന്നാല് അതിന്റെ വില പകുതിയിലധികം കുറഞ്ഞു, ''അദ്ദേഹം കൂട്ടിച്ചേര്ത്തു. കോവിഡിന്റെ അവസ്ഥ വഷളാകുമെന്ന് ഭയന്ന് നിരവധി ഉള്നാടന് മത്സ്യത്തൊഴിലാളികള് മീന് പിടിക്കുന്നില്ല.
സംസ്ഥാനത്തും സമാനമായ അവസ്ഥയാണെന്ന് ഗുജറാത്തിലെ എന്എഫ്എഫ് സെക്രട്ടറിയും സീഫുഡ് കമ്പനിയുടെ ഉടമയുമായ ഉസ്മാന് സെറഗായ് പറഞ്ഞു.
ലോക്ക്ഡൗണ് സമയത്ത് മത്സ്യബന്ധനം ഒരു അവശ്യ സേവനമായി അനുവദിച്ചിരുന്നെങ്കിലും, ഗതാഗതം, വിപണികള് എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സുപ്രധാന അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങള് വളരെയധികം വെട്ടിക്കുറച്ചിരുന്നു. കൂടാതെ വിലക്കുറവും ഡിമാന്ഡിലെ ഇടിവും സാരമായി ബാധിച്ചു.
''ഉദാഹരണത്തിന്, കച്ച് പ്രദേശത്ത് ബോംബെ ഡക്ക് എന്ന മീനിന്റെ വില 40 കിലോയ്ക്ക് 4,500-5,000 രൂപയില് നിന്ന് 3,000 ആയി കുറഞ്ഞു. മറ്റൊരു ജനപ്രിയ മത്സ്യമായ പോംഫ്രെറ്റിന്റെ വില കിലോയ്ക്ക് 950 രൂപയില് നിന്ന് 600 രൂപയായി കുറഞ്ഞു, ''അദ്ദേഹം കൂട്ടിച്ചേര്ത്തു. തൊഴിലാളികളുടെ അഭാവവും മറ്റ് നിയന്ത്രണങ്ങളും കയറ്റുമതിയെ ഗണ്യമായി കുറച്ചു. പെട്ടെന്നുള്ള ലോക്ക്ഡൗണ് മൂലമുണ്ടായ വലിയ നഷ്ടം മത്സ്യബന്ധന മേഖലയില് ജോലി ചെയ്യുന്ന ആളുകളെ പട്ടിണി, തൊഴിലില്ലായ്മ, കടക്കെണി എന്നിവയിലേക്ക് തള്ളിവിട്ടു.
തുടരെ ഉണ്ടാകുന്ന ചുഴലിക്കാറ്റുകള് രാജ്യത്തിന്റെ രണ്ട് തീരങ്ങളിലും ഇതിനകം തകര്ന്ന മത്സ്യബന്ധന മേഖലയെ കൂടുതല് പ്രശ്നത്തിലേക്ക് തള്ളി വിടുന്നു.
മെയ് അവസാന പകുതിയില് ടുക്കടെ ചുഴലിക്കാറ്റ് പടിഞ്ഞാറന് തീരത്തെ ബാധിച്ചപ്പോള്, യാസ് ചുഴലിക്കാറ്റ് കിഴക്കന് തീരത്തുകൂടി ഒരേ സമയം ആക്രമിച്ചു.
ഒഡീഷയിലെ മത്സ്യത്തൊഴിലാളികള് പറയുന്നതനുസരിച്ച്, മെയ് 26 ന് സംസ്ഥാനത്ത് മണ്ണിടിച്ചില് ഉണ്ടാക്കിയ യാസ് ചുഴലിക്കാറ്റും അതിന്റെ ഫലമായുണ്ടായ വെള്ളപ്പൊക്കവും മറ്റ് തീരപ്രദേശങ്ങളിലെ ഭദ്രക്, ബാലസോര്, കേന്ദ്രപാറ തുടങ്ങിയ ജില്ലകളിലെ ആയിരക്കണക്കിന് ഉള്നാടന് ചെമ്മീനുകളുടെയും മത്സ്യത്തൊഴിലാളികളുടെയും പ്രതീക്ഷകളെ തകര്ത്തു.
''എട്ട് ഏക്കറിലധികം വരുന്ന എന്റെ ചെമ്മീന് ഫാം വേലിയേറ്റ തിരമാലയും ചുഴലിക്കാറ്റില് ഉണ്ടായ വെള്ളപ്പൊക്കവും പൂര്ണ്ണമായും നശിപ്പിച്ചു. കുളങ്ങളില് നിന്ന് കുറഞ്ഞത് 60 ലക്ഷം രൂപയുടെ ചെമ്മീനെങ്കിലും നഷ്ടപ്പെടാന് ഇത് കാരണമായി. നഷ്ടത്തില് നിന്നും വായ്പകളില് നിന്നും കരകയറാന് എനിക്ക് വര്ഷങ്ങളെടുക്കും. ''കേന്ദ്രാപാറയിലെ മത്സ്യ-ചെമ്മീന് കൃഷിക്കാരനായ പ്രണവ് ദാസ് ദി പ്രിന്റിനോട് പറഞ്ഞു
ചെമ്മീന് കര്ഷകര്ക്ക് സര്ക്കാര് പലിശരഹിത വായ്പ നല്കണമെന്ന് ഒഡീഷ മറൈന് ഫിഷ് പ്രൊഡ്യൂസേഴ്സ് അസോസിയേഷന്റെ പ്രതിനിധി പറഞ്ഞു.
ബാലസോര്, ഭദ്രക്, കേന്ദ്രപാറ, ജഗത്സിംഗ്പൂര് എന്നിവിടങ്ങളിലെ ചെമ്മീന് കര്ഷകര്ക്ക് വന് നഷ്ടമുണ്ടായി. ആദ്യം, അത് ആംഫാന് ചുഴലിക്കാറ്റും പിന്നെ കോവിഡും ഇപ്പോള് യാസ് ചുഴലിക്കാറ്റിന്റെ രൂപത്തിലുമായിരുന്നു, ''അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ''ചുഴലിക്കാറ്റും വെള്ളപ്പൊക്കവും മൂലമുണ്ടായ വലിയ നഷ്ടത്തില് നിന്ന് കരകയറാന് മത്സ്യത്തൊഴിലാളികള്ക്ക് സര്ക്കാര് പലിശരഹിതമോ കുറഞ്ഞ പലിശ വായ്പയോ നല്കണം.''
ടുക്കടെ ചുഴലിക്കാറ്റ് ഗുജറാത്തിലും സമാനമായ നാശനഷ്ടമുണ്ടാക്കിയതായി ഉസ്മാന് സെറഗായ് പറഞ്ഞു.
''ഉനയ്ക്ക് ചുറ്റുമുള്ള ജാഫരാബാദ്, നവബന്ദര് തുടങ്ങിയ തീരപ്രദേശങ്ങളില് ആയിരത്തിലധികം മത്സ്യത്തൊഴിലാളികളുടെ വീടിന് ചുഴലിക്കാറ്റില് കേടുപാടുകള് സംഭവിക്കുകയോ തകരുകയോ ചെയ്തു,'' അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.
ഉള്നാടന് മത്സ്യബന്ധന മേഖലയിലെ നാശനഷ്ടം സമുദ്ര മത്സ്യബന്ധന മേഖലയേക്കാള് ഇരട്ടിയാണ്.
ആഭ്യന്തര ഉപഭോഗത്തിന് ഉണങ്ങിയ മത്സ്യം, മത്സ്യ എണ്ണ, കോഴിത്തീറ്റയ്ക്കുള്ള മത്സ്യം, ചിലി, നോര്വെ തുടങ്ങിയ രാജ്യങ്ങളിലേക്ക് കയറ്റുമതി ചെയ്യുന്ന നോര്വീജിയന് സാല്മണ് പോലുള്ള ഉല്പന്നങ്ങള് ഉള്നാടന് മേഖലയില് പ്രധാനമായും വളര്ത്തുന്നു.
''ചെറിയ തീരദേശ, ഉള്നാടന് മത്സ്യത്തൊഴിലാളികളുടെ ബോട്ടുകളും മറ്റ് അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങളും ചുഴലിക്കാറ്റില് തകര്ന്നു. ഉള്നാടന് മേഖലയിലെ ചെറിയ മത്സ്യ, ചെമ്മീന് കൃഷി തകരുകയും ചെയ്തു'', പശ്ചിമ ബംഗാളിലെ എന്എഫ്എഫ് അംഗം ഡെബാശിശ് ശ്യാമള് പറഞ്ഞു.
ലോക്ക്ഡൗണിനുശേഷവും മത്സ്യ എണ്ണയ്ക്കോ കോഴി ഭക്ഷണത്തിനോ വേണ്ടി വസ്തുക്കള് വാങ്ങുന്ന കമ്പനികളുടെ കയറ്റുമതിയിലും മറ്റ് ആഭ്യന്തര വിപണിയിലും ഡിമാന്ഡ് കുറഞ്ഞു.
മണ്സൂണ് ഫിഷിംഗ് നിരോധനം കൂടുതല് ദുരിതങ്ങള് വര്ദ്ധിപ്പിച്ചു. ഈ കാലയളവില് സാധാരണയായി മത്സ്യത്തൊഴിലാളികള് അവരുടെ ബോട്ടുകള് നന്നാക്കാറാണ് പതിവ്, എന്നാല് ഭൂരിഭാഗം പേരും ഇതിന് പണമില്ലെന്ന് പറയുന്നു.
കഴിഞ്ഞ രണ്ട് വര്ഷത്തിനിടെ കോവിഡും ചുഴലിക്കാറ്റുകളും മൂലം 16 ദശലക്ഷത്തിലധികം മത്സ്യത്തൊഴിലാളികളുടെയും മത്സ്യത്തൊഴിലാളികളുടെയും ഉപജീവനമാര്ഗം തകര്ന്നതായി എന്എഫ്എഫ് ചെയര്പേഴ്സണ് നരേന്ദ്ര രാമചന്ദ്ര പാട്ടീല് പറഞ്ഞു.
ഇവിടെ പോസ്റ്റു ചെയ്യുന്ന അഭിപ്രായങ്ങൾ THE LOCAL ECONOMY ടേതല്ല. അഭിപ്രായങ്ങളുടെ പൂർണ ഉത്തരവാദിത്തം രചയിതാവിനായിരിക്കും. കേന്ദ്ര സർക്കാരിന്റെ ഐടി നയപ്രകാരം വ്യക്തി, സമുദായം, മതം, രാജ്യം അധിക്ഷേപങ്ങളും അശ്ലീല പദപ്രയോഗങ്ങളും നടത്തുന്നത് ശിക്ഷാർഹമായ കുറ്റമാണ്. ഇത്തരം അഭിപ്രായ പ്രകടനത്തിന് നിയമനടപടി കൈക്കൊള്ളുന്നതാണ്.